Lojistik, ürün, hizmet ve insan gibi kaynakların, ihtiyaç duyulan yerde ve istenen zamanda temin edilmesi için bir araç olarak tanımlanabilir. Herhangi bir pazarlama veya üretim organizasyonunun lojistik destek olmadan başarılması çok zordur. Lojistik, nakliye, envanter, depolama, malzeme idaresi ve ambalajlama bilgilerinin birleştirilmesini kapsar. Lojistik işletme sorumluluğu, hammaddenin coğrafik konumlanması, sürecin işletilmesi ve ihtiyaçların mümkün olan en düşük maliyetle karşılanarak işin bitirilmesidir.
Lojistik kelimesinin Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre anlamı, geri hizmet olarak verilmiştir. TDK sözlüğünde ;
☀ "Kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürünün, hizmetin ve bilgi akışının çıkış noktasından varış noktasına kadar taşınmasının etkili ve verimli bir biçimde planlanması ve uygulanması"
Lojistik, doğru zamanda doğru fiyatla, doğru miktara sahip olmak olarak tanımlanabilir. Lojistik bir proses bilimidir. Tüm endüstriyel sektörlerde, verimlilik, tedarik zinciri ve proje devreye alma sürelerinin istenen düzeyde olup olmadığı denetlenir. Lojistik , askerlerin ihtiyaçlarının kendileri tarafından karşılanması sürecinden, doğmuş bir konsepttir ve bu temelden yola çıkarak çok daha ileriye gitmiştir.
Osmanlı'da lojistik hizmetleri derbendcilik, köprücülük, gemicilik, meremmetçilik adlarıyla başladı.
Lojistik, 1950’lerden sonra iş hayatına uyum sağlamıştır. Dünya çapında tedarik, taşıma ve malzeme ihtiyacının artması bunun başlıca sebebidir.
İş dünyasında, lojistik tedarikçiden son kullanıcıya uzanan (tedarik zinciri) bir akış içinde; içe veya dışa ya da her ikisine odaklı olabilir. Lojistik yönetiminin ana fonksiyonları, satınalma, taşıma, depolama, envanter girişi, doğru bilgi akışının sağlanması ve bu aktivitelerin organize edilmesi ve planlanmasıdır. Lojistik yöneticileri, bir organizasyon içinde kaynakların koordinasyonu sağlayarak bu fonksiyonların her birinden gelen bilgileri birleştirir. Lojistiğin temelde iki farklı formu vardır. Biri depolama ve taşıma ağı boyunca malzeme akışının sürekliliğini sağlar. Diğeri projelerin sonuçlanması için kaynaklar zincirini koordine eder.
"Lojistik, müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, servis hizmeti ve bilgi akışının başlangıç noktasından (kaynağından), tüketildiği son noktaya (nihai tüketici) kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin etkili ve verimli bir biçimde planlanması, uygulanması, taşınması, depolanması ve kontrol altında tutulması hizmetidir."
Askeri lojistikte, kaynakların ihtiyaç duyulan yer ve zamanda yerine nasıl ulaştırılacağı yönetilir. Askerlik biliminde, düşmanın tedarik hatlarını bozmak en önemli askeri stratejilerden biridir. Yakıt, cephane ve yiyeceği olmayan askeri güç savunmasızdır
TÜRKİYE'DE LOJİSTİK EĞİTİMİ
Lojistik eğitimi Türkiye için oldukça önem arz eden bir yere gelmiştir. Tüm ürün veya hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan lojistik maliyetlerin kontrolü, yönetilmesi ve optimum seviyelerde tutulması akademik olarak takip edilmekte ve çeşitli yaklaşımlar ile sürece katkı sağlanması hedeflenmektedir. 2005 yılında Türkiye'nin ilk Lojistik meslek lisesi olan Mehmet Emin Horoz Anadolu Lojistik Meslek Lisesi kurulmuştur. Lojistik eğitiminin temelleri lise yıllarında atılmaya başlamıştır. Akademik eğitim vermek üzere İstanbul Üniversitesi bünyesinde Ulaştırma ve Lojistik Yüksekokulu 4+1 (beş) yıllık bölüm kurulmuştur. Yeditepe Universitesi bunyesinde Uluslararası Lojistik ve Taşımacılık bölümü de 4 yillik egitim vermektedir. Ayrıca Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Reyhanlı Meslek Yüksek Okulu Uluslararası Lojistik bölümü, İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul Bilgi Üniversitesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, Beykent Üniversitesi 4+1 Ayazağa kampüsünde, Okan Üniversitesinde ve Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulunda da Lojistik bölümü bulunmaktadır. Ayrıca İzmir Ekonomi Üniversitesi'nde Lojistik Yönetimi adıyla açılan ilk lisans programı bulunmaktadır. Ayrıca Dokuz Eylül Üniversitesinde lojistik mühendisliği tezsiz yüksek lisans programı açılmıştır. Ayrıca yeni açılan Beykoz Lojistik Meslek Yüksekokulu lojistik eğitimine yeni bir ivme kazandırmıştır.
Bunlara ek olarak Kadir Has Üniversitesi Uluslararası Lojistik Bölümü ve İstanbul Kemerburgaz Üniversitesi Uluslararası Lojistik Yönetimi 4+1 (beş) olarak bu alanda eğitim veren en önemli kurumlardandır. Devlet üniversitelerinde de lojistik bölümleri açılmıştır. Trakya Üniversitesi Lojistik Yönetimi ve son olarak 2009-2010 döneminde eğitime başlayan Gaziantep Üniversitesi 4 yıllık Uluslararası Ticaret ve Lojistik Bölümü bunlardan bazılarıdır.
Ayrıca Bülent Ecevit Üniversitesi Zonguldak Meslek Yüksek Okulunda da 2 yıllık Lojistik eğitimi verilmektedir. Yaşar Üniversitesi'nde Uluslararası Lojistik Yönetimi Bölümü bulunmaktadır.
Lojistik, özellikle akademik düzeyde endüstriyel ve ticari meslekler için ilginç bir meslek alanı haline gelmiştir. Dünya Bankası'nın yaptığı güncel bir çalışma olan 2014 Lojistik Performans Endeksi, lojistik uzmanlarının ve tedarik zinciri yönetimi uzmanlarının eğitimini küresel ekonominin işleyişi bakımından en önemli görevlerden biri olarak görmektedir.
Orta veya üst yönetim düzeyinde liderlik pozisyonları, hammadde tedarikçilerinden nihai tüketiciye kadar olan küresel tedarik zincirlerini kontrol ve optimize etmek amacıyla bugün akademik derecesine gerek duymaktadır. Lojistik ve tedarik zinciri yönetimi alanında uzmanlaşma sunan çok sayıda üniversite, lisans veya yüksek lisans programı bulunmaktadır.
Tedarik zinciri yönetimi ve lojistik konusunda araştırma ve eğitim üzerine yoğunlaşan dünyanın tek üniversitesi Hamburg'daki (Almanya) Kühne Lojistik Üniversitesi'dir.
Lojistik ve tedarik zinciri yöneticilerinin köklü meslek bilgisinin yanı sıra kültürlerarası bilgilere çok iyi derecede sahip olup pek çok dil bilmeleri gerekmektedir. Aynı şekilde şartlar da bütünsel ve analitik olmalıdır. Organizasyon, iletişim ve liderlik becerileri önemli gereksinimlerdir. Ayrıca, lojistik servis sağlayıcıları ile sözleşme görüşmeleri için veya Make-or-Buy kararını hazırlamak amacıyla çok iyi seviyede iktisat bilgisine, derin bir süreç anlayışına ve yasal bilgilere ihtiyaç duyulmaktadır.
TÜRKİYE'DE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ
Lojistik işletmeler için çok büyük önem arz eden bir alandır. Türkiye'de birçok işletme lojistik süreçlerini etkin bir şekilde planlayamadığı için büyük maliyetlere katlanmak durumunda kalmaktadır. Bu noktada lojistik danışmanlığı devreye girmekte ve firmalar, planlamada ihtiyaç duydukları beyin gücünü, dışarıdan karşılama şansını elde etmektedirler. Bu kapsamda bireysel çalışan uzman kişilere başvurulabileceği gibi, lojistik üzerine uzmanlaşmış kadrolar ile hizmet veren firmalardan da faydalanılabilinmektedir. Danışmanlar, firmanın süreçlerini incelemekte ve bilimsel yöntemler kullanarak planlama yapmaktadırlar. Talep tahminlemesinin ardından üretim planlama, sonrasında depo süreçlerinin optimizasyonu ve dağıtım süreçlerinin planlanması ile etkin bir tedarik zinciri geliştirilebilmektedir.
Günümüz ekonomik koşullarında şirketlerin asıl üretim (uzmanlık) alanlarının dışından çekilerek, maliyet azaltmayı hedeflemeleri nedeni ile bu sektör gelişimini hızlandırmıştır. 3.parti denmesinin nedeni aşağıdadır:
1. parti; Üretici, imalatçı, gönderici, toptancı vs. malın ve/veya hizmetin üreticisidir.
2. parti; Birinci partinin doğrudan müşterisi veya akışa göre tedarikçisi olan işletmedir.
3. parti; Dolayısıyla bu iki taraf arasındaki mal ve hizmet akışına giren şirkettir.
Kelime anlamıyla, lojistik hizmetlerinde dış kaynak kullanımı veya 3. Parti Lojistik tanımı geleneksel olarak halihazırda şirket bünyesindeki lojistik aktivitelerinin gerçekleştirmesi işinin 3. bir şirkete devredilmesidir. Bu bağlamda şirketler uluslararası nakliye , depolama , stok kontrolü , paketleme , etiketleme , sevkiyat , dağıtım vb. işlerinde bu alanda uzmanlaşmış ve gerekli tesis , ekipman veya personele sahip şirketlere devretmektedirler.
KISA BİLGİLER
CMR ( Convention Marchandises Routiers )
Uluslararası nitelikteki CMR (Convention Marchandises Routiers) anlaşmasının hükümlerini kabul eden ülkelerce kullanılan bir karayolu taşıma belgesidir ve taşımanın CMR hükümlerine göre yapıldığını gösterir. Navlun komisyoncusu veya taşımacılık şirketi tarafından alıcının adına düzenlenir. Malların belirtilen şartlarla taşınmak üzere, iyi durumda teslim alındığını ve taşıma sözleşmesinin yapıldığını gösteren hukuki bir delildir. Malların mülkiyetini temsil etmez. Üç orijinal nüsha olarak düzenlenir. Birincisi yükletene verilir, ikincisi mallara eslik eder, üçüncüsü de taşımacıda kalır.
CMR İçeriği:
-
İthalat-İhracat Firma Adları ve Firma Adresleri
-
Yükleme Yeri ve Tarihi
-
Mal Cinsi ve Teslim Edileceği Yer
-
Ambalaj Cinsi ve Adedi, Brüt Kilo
-
Teslim Şekli ve Tüm Araç Bilgileri vb.
Uluslararası Karayolu Mal Taşımacılığı Sigortası
CMR Sigortası; Uluslararası karayolu taşımacılığı yapan nakliyat firmalarının yaptıkları taşımalar ile ilgili olarak CMR Sözleşmesi’nden kaynaklanan hukuki sorumluluklarını, poliçede belirtilen şart ve limitler ile teminat altına alır.
CMR Sigorta Şartları:
-
Karayolu ile taşıma olmalı
-
Yükleme ve istifleme iki ayrı ülkede olmalı
-
CMR ye taraf en az bir ülkenin olduğu, uluslar arası bir taşıma olmalı
-
Taşınan şey eşya olmalı
-
Eşya taşıma sözleşmesinden kaynaklanan bir borç/alacak ilişkisi olmalı
ATR ( Serbest Dolaşım Belgesi )
Türkiye-Avrupa Topluluğu gümrük birliği uyarınca, işlenmiş tarım ürünleri de dâhil olmak üzere sanayi ürünlerinde serbest dolaşıma ilişkin hükümlerin uygulanması için gerekli koşulların yerine getirilmiş olması halinde, ihracatçının veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilcisinin talebi üzerine gümrük idareleri ya da bu idarelerce yetki verilmiş kuruluşlarca düzenlenen belgelerdir.
A.TR Dolaşım Belgesi ilişkili olduğu eşyanın gümrük birliğinde serbest dolaşımda olduğunu göstermektedir. Bu itibarla gümrük birliği kapsamındaki bir ülkeden gelen ancak A.TR Dolaşım Belgesi bulunmayan bir eşyaya üçüncü ülkelere uygulanan vergi oranları uygulanmaktadır.
Türkiye’de A.TR Dolaşım Belgeleri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği tarafından düzenlenmektedir.
ATR Düzenleyen Ülkeler
Almanya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Hollanda, İngiltere, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Türkiye, Yunanistan.
Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication
Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication'ın kısa adı olan Swift; Tüm dünyadaki bankalar arasında elektronik fon transferi standardı sağlayan bir sistemdir. Bu sistem BIC (Bank Identifier Codes) kodu yani banka tanımlama kodu sayesinde her bankayı tanımlamaktadır. Swift sistemi 1973 yılında kuruldu ve 1977 yılında fiilen çalışmaya başladı.
Swift, bankayı belirten 8 veya 11 haneli bir koddan ibarettir. Tüm dünya bankacılık sisteminde Swift kodları standarttır.
Yani uluslararası para gönderimlerinde; Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası demek para transferlerinde işe yaramayabilir fakat TCZBTR2A denildiği zaman, paranın gideceği hesabın bir Türkiye'den T.C Ziraat Bankası olduğu anlaşılacaktır.
Bank Identifier Codes
BIC numaraları bankaların kuruluşunun ismi ve bulunduğu şehire göre tayin edilir. Her finans kuruluşunun merkezleri ve birimleri yaptığı işlere göre bir veya daha fazla BIC kodu sahibi olabilmektedir. Operatörlerin bilgisayar aracılığı ile girdiği kodlar ve mesajlar karşı bankaya özel bir ağ yardımı ile iletilmektedir.
Akbank BIC Kodu / Swift Kodu AKBKTRIS
Bu Swift kodunu inceleyerek olursak;
1.İlk 4 karakter - Banka kodunu
2.Sonraki 2 karakter - ISO ülke kodunu(Türkiye içi TR)
3.Sonraki 2 karakter - Yerel kodunu( Bazı ülkelerde 3 karakter olabilir )
4.Son 3 karakter ise - Şube kodunu belirtir.
Swift İşlemi Nasıl Yapılır ?
-
Swift yapacağınız hesabınızı,
-
İşlem ücretinin alınacağı hesabınızı
-
Transferi gerçekleştireceğiniz bankanın bulunduğu ülkeyi ve bu bankanın ilk harfini
-
Transferi gerçekleştirmek istediğiniz bankanın bulunduğu şehrin ilk üç harfini girmeniz gerekmektedir.
Tüm bu bilgiler yerine, para transferi yapacağımız bankanın SWIFT kodunu biliyorsanız bu kodu girmeniz yeterli. Banka Swift kodları 11 haneden oluşur. Eğer Swift kodu 11 haneden az ise, sonuna X harfi ekleyerek 11 haneye tamamlayabilirsiniz.
Bu girişleri yaptıktan sonra belirlediğiniz kriterlere uyan ve Swift sistemine tanımlı banka şubeleri listelenecektir. Transfer yapmak istediğiniz banka bu listede yoksa, işleminizi şubenize giderek yapmanız gerekir.
TIR Karnesi uluslararası kara taşımacılığını dolayısıyla uluslararası ticaretin kolaylaştırılmasını sağlayan bir gümrük transit belgesidir.
Eşya, TIR Karnesi himayesinde hareket noktasındaki gümrük idaresinden, varış noktasındaki gümrük idaresine kadar bir prosedür altında taşınır ve bu prosedüre TIR Sözleşmesi kapsamında "TIR taşıması" denir.
Her bir TIR Karnesinin farklı bir referans numarası vardır. İhtiva ettiği sayfa sayısına göre 4, 6, 14 ve 20 yaprak olmak üzere çeşitlere ayrılmıştır. Karne sayfa sayıları, hareket, varış ve transit olarak geçilecek ülke ve/veya gümrük idaresi sayıları göz önüne alınarak, farklı basılmıştır. Bunun için, TIR karnesi açılırken, karneye işlem yapacak olan hareket, transit ve varış gümrük idareleri sayısı hesaba katılmalıdır. Örneğin 6 yapraklı bir TIR Karnesi 6 gümrük idaresi arasında kullanılabilir.
TIR Karnesi tek bir TIR taşıması için düzenlenir. Eşya hareket, transit ve varış gümrüklerine TIR Karnesi ile beraber sunulur. TIR Karnesi usulüne uygun olarak ilgili gümrük idaresine onaylatılır. Bu işlemden sonra TIR Karnesi kefil kuruluşa iletilmek üzere, TIR işlemlerinin yürütüldüğü Oda'ya iade edilir.
Uluslararası Karayolu Mal Taşımacılığı Sigortası
CMR Sigortası; Uluslararası karayolu taşımacılığı yapan nakliyat firmalarının yaptıkları taşımalar ile ilgili olarak CMR Sözleşmesi’nden kaynaklanan hukuki sorumluluklarını, poliçede belirtilen şart ve limitler ile teminat altına alır.
CMR Sigorta Şartları:
-
Karayolu ile taşıma olmalı
-
Yükleme ve istifleme iki ayrı ülkede olmalı
-
CMR ye taraf en az bir ülkenin olduğu, uluslar arası bir taşıma olmalı
-
Taşınan şey eşya olmalı
-
Eşya taşıma sözleşmesinden kaynaklanan bir borç/alacak ilişkisi olmalı
